Çocuk ve Ergenlerde Öfke ve Öfke Kontrolü İçin Çözüm Önerileri

İnsanların öfkelendikleri zaman verdikleri tepkiler, kişilerarası ilişkilerde olumsuz değerlendirilebilir. Bu durum da kişinin öz yeterlik hissinin düşmesine, ilişkilerinde çatışmalar yaşamasına, kendi ile ilgili olumsuz atıflarda bulunmasına ve farklı alanlarda uyum problemleri yaşamasına neden olabilir.

Kişi öfkelendiğinde bunu fiziksel veya sözel olarak dışa vurabilir. Eğer bu dışavurum, bize veya karşımızdakine zarar veren özellikte ise çocuklarda öfkenin kontrolü konusunda sorun yaşandığı düşünülebilir. 

Yine kişinin öfkesi kendisine ve başkasına zarar verici nitelikteyse, öfkesini içe vurması yani bastırması, göstermemesi ve kendine saklaması da çocuk ve ergenlerde öfke kontrolü sorunlarını düşündürebilir. 

Kısaca öfke kontrolü, kişinin kendisine ve çevresine zarar vermediği bir şekilde öfke dışavurumunu sağlama hali olarak tanımlanabilir.

Çocuk ve ergenlerde öfke kontrolünde zorluk yaşanıyorsa bu durumun sıklığına, şiddetine ve nerede, hangi sistem içerisinde daha çok yaşandığına ve yaşanmadığına bakmak gerekir. Yani o aile/akran sistemi içerisindeki bağlamda öfkenin nerede yer aldığı anlaşılmalıdır. Sistem anlaşıldığında ve davranış analizi yapıldığında ebeveynler, hem müdahale yöntemlerini hem de önleyici adımları daha iyi anlamış ve uygulamış olacaktır.

Çocuğunuzda öfke kontrolü sorunu ile ilgili belirtiler gözlemliyorsanız, Noema Aile değerlendirme testlerinden Öfke ve Huzursuzluk Testi (ARI) ile ön değerlendirme yapabilirsiniz.

Çocuk ve Ergenlerde Öfke Kontrolü İçin Ebeveynlere Öneriler

• Özellikle okul öncesi ve ilkokul dönemi çocukları için, olayın yaşandığı anda veya çocuğun öfkelendiğinin görüldüğü anda çocuğun yaşadığı duyguyu tanımasına yardımcı olmak kıymetlidir.
• Öfkenin bedende yarattığı değişimleri keşfetmek ve çocuğa fark ettirmek işe yarayacaktır. Duyguyu aynalarken gözlemlenen fiziksel değişiklikler çocuğa da aktarılabilir.
• Yine küçük çocuklarda seçenekleri devreye sokmak önemlidir. Hem yapamayacağı şeyin sınırlarını belirlemek hem de neyi yapabileceğini söylemek işe yarayacaktır.

• Rahatlama köşesi küçük yaş çocuklar için işlevsel bir seçenek olabilir. Rahatlama ihtiyacı olduğunda o köşeye çocukla birlikte gidilmelidir. Resim yaparak, kâğıt buruşturarak,  toplarla, hamurla, kinetik kum ile oynayarak çocuğun rahatlamasına yardımcı olunabilir. Çocuk rahatladıktan sonra yaşanan olay konuşulabilir, problem çözülebilir ve bir daha böyle bir durumda ne yapılabileceği belirlenebilir. 
• Özellikle 6 yaşa kadar çocuklar için yetişkinler koregülasyon figürleridir. Bu nedenle yaşanan durumda ebeveynler olarak kendimizi de sakinleştirmemiz gerekebilir. Bunun mümkün olmadığı zamanlarda, durumu yönetmeyi başka birine devretmek iyi seçenekler olabilir. 
• Ortada zarar verici bir davranış olduğunda çocuk veya ergenin durdurulması, sonrasında ise davranışla ilgili ebeveyni ile birlikte çalışması gerekir. Şiddet içerikli durumlarda çocuğun her duygusunun kapsanacağının bilgisi verilmelidir. Ancak kendisine veya başkasına zarar verme anında durdurulacağını da söylemek önemlidir.