Çocuk ve Ergenlerde Öfke

Öfke, kişinin isteklerinin engellendiğini hissettiği, haksızlığa uğradığını düşündüğü ya da kendisini yeterince iyi ifade edemediği durumlarda ortaya çıkan fizyolojik ve biyolojik bileşenleri olan bir duygudur.

Öfke durumsal olabildiği gibi sürekli de olabilir. Sürekli uyarılmışlık hali, yaşam olayları olumsuz olmasa da kişinin olayları olumsuz yorumlamasına, tehdit olarak görmesine, kişiselleştirmesine ve tepkilerini de buna göre vermesine neden olabilir.

Gelişimsel Dönemlere Göre Öfke

Gelişimsel bir perspektifte baktığımızda gelişim evrelerinin belli dönemlerinde öfkenin daha yoğun yaşandığını söyleyebiliriz.

0-18 Aylık Bebeklerde Öfke

0-18 ay dönemindeki çocuklarda öfke, fiziksel ihtiyaçlarının bakım veren tarafından karşılanmasına bağlı olarak gelişir. Bu ihtiyaçlar karşılanmadığında gerilebilir, tepkilerini ise ağlayarak gösterebilirler.

18-36  Aylık Çocuklarda Öfke

18-36 aylık dönem, çocukların benmerkezci olduğu bir dönemdir. İstediklerine ulaşamadıklarında yoğun bir hayal kırıklığı yaşayabilir ve bununla baş etmekte zorlanabilirler.

3-6 Yaş Çocuklarda Öfke

3 yaş bitimine doğru yavaş yavaş çocuklarda öfke patlamaları azalmaya başlar. Çünkü dil gelişiminde bir sıçrama olur ve çocuk kendisini konuşarak daha rahat ifade edebilmeye başlar. Böylece çocuk duyguların ve sorunların konuşarak çözülebildiğini deneyimler, bununla ilgili yeterlilik hisseder ve daha rahat regüle olabilir hale gelir. Yine de çocukların yaklaşık 6 yaşa kadar kendilerini regüle etmekte zorlanabilecekleri, yetişkinler olarak koregülasyonu sağlamak için onlara destek olmamız gerektiği unutulmamalıdır.

Çocuğunuzda öfke kontrolü sorunu ile ilgili belirtiler gözlemliyorsanız, Noema Aile değerlendirme testlerinden Öfke ve Huzursuzluk Testi (ARI) ile ön değerlendirme yapabilirsiniz.

İlk ve Ortaokul Dönemi Çocuklarda Öfke

İlkokul dönemindeki çocuklarda öfke probleminin olması ve bunun yönetiminin zorluğu sebebi ile sıkıntıya katlanma becerilerinin yaş normlarına göre düşük olabildiği, dürtülerini ertelemekte zorlanabildikleri, kişilerarası ilişkilerde niyeti yanlış yorumlayabildikleri,  sosyal problemleri çözmekte zorluk yaşayabildikleri, problem yaşanan durumu fazlaca kişiselleştirebildikleri ya da felaketleştirebildikleri görülmektedir.

Olayları yorumlamalardaki çarpıtmaların yanında, yeterli problem çözme veya sosyal becerileri olmadığı için uyumsuz davranışlar sergileyebildikleri, hatta duyguları çok yoğun olduğunda saldırgan davranışlara başvurabildikleri görülebilir.

Ergenlik Dönemindeki Gençlerde Öfke

Ergenlik döneminde ergenler varlıklarını ispat etme, kimliklerini bulma, geliştirme ve başkalarına gösterme ihtiyacı içerisindedirler. Bu karmaşık, dalgalı seyreden dönemde birçok değişiklik meydana gelir. Bu değişikliklere alışma sürecinde çocuğunuz olaylara normalden farklı olarak aşırı tepkiler verebilir. Ergenlerde öfke, çocukluk dönemindeki saldırgan davranışların yerini sözlü çatışmalara bırakması şeklinde kendini gösterir.

Çocuk ve Ergenlerde Öfke Duygusunu Tetikleyici Unsurlar

• Hak/haksızlık kavramları
• Kişilerarası ilişkilerde yanlış anlaşılmalar
• Herhangi birinin çocuğu/ergeni eleştirmesi
• Sorumluluktan kaçma ihtiyacı
• Herhangi bir konuda çocuk/ergen ile başkası arasında ayrım yapıldığının hissedilmesi
• İlişkilerde reddedilmelerin yaşantılanması

Çocuk ve ergenlede öfke kontrolünü sağlamaya yönelik ipuçlarının paylaşıldığı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.