Diskalkuli (Matematik Öğrenme Güçlüğü) Nedir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Diskalkuli, ‘hesap yapamama’ anlamına gelir. Gelişimsel diskalkuli ise, özgül matematik öğrenme güçlüğü demektir.

Diskalkulide Ana Problem Nedir?

Kişinin grupları ve bunlara karşılık gelen sayıları anlamak ve düzenlemekle ilgili problem yaşama durumudur. Aynı zamanda kişide kısa süreli bellekle, çalışma belleğiyle, dille, dikkatle ve yürütücü işlevler (planlama) ile ilgili sorunlar da görülür.

Diskalkuli ve Disleksinin Farkı Nedir?

• Matematik öğrenme güçlüğü alanında daha az çalışma bulunmaktadır.
• Okuma öğrenme güçlüğünde büyük oranda seslerle ilgili sorun varken, matematik öğrenme güçlüğünde sorunun ne olduğu tam olarak belli değildir.
• Matematik, okumaya göre daha karmaşık bir alandır.
• Matematikte performansı etkileyen çok fazla bileşen vardır.
• Matematik öğrenme sorunu olan çocuklar birbirilerinden çok farklı özellikler gösterebilir.

Diskalkuli Görülme Sıklığı

Diskalkulinin sıklığı, diskalkuliyi nasıl tanımladığınıza göre değişir. Ancak, nadir rastlanan bir sorun olmadığı bilinmektedir. Çocuklarda yaklaşık olarak %2-3 civarında matematik sorunu vardır.

Matematik Korkusu

Birçok çocuk, matematikten korktuğu için matematiği aslında yapabileceği halde yapamaz. Bu sorun, matematik öğrenme güçlüğü ile ilişkilidir ancak birebir aynı olmayan bir sorundur.

Diskalkuli Olan Çocuklarda Ne Görülür?

Bu çocuklar işlem, soruyu anlama ve çözme becerisi olarak geriden geliyor gibidir, yani olduklarından 2-3 yaş daha küçük bir çocuğun becerilerine sahiptirler. Yani, çocuk 5. Sınıfta olan bir çocuk 3. sınıf becerileri sergiler.

Diskalkuli, disleksiye (okuma güçlüğüne) göre daha geç fark edilir. Çünkü, çocuk okula başladığında ilk önce okumayı öğrenir ancak matematik sınıflar ilerledikçe ağırlaşır. Matematik öğrenme güçlüğünün fark edilmesi 3. veya 4. sınıfı bulabilir.

Diskalkulide Yaşanan Sorunlar

Diskalkulide ilk yaşanan sorun sayma ile ilgilidir. Kişide sayı sayma ve büyüklük kavramı ile ilgili problemler görülür. Ayrıca, diskalkuli olan kişiler matematik eğitimi başladığı zaman toplamada ve çıkarmada sorun yaşar ve geriden gelirler. Örneğin, 4. sınıfa gelmiş bir çocuk hala parmak hesabı yapıyor, daha küçük çocukların stratejilerini kullanıyordur.  Bunun sebebi, bir soruyu çözerken çok fazla sürecin bir arada kullanılmasıdır.

Basit Bir Matematik İşlemindeki Süreçler

• Sayılarla ilgili bir fikre sahip olmak gerekir. Örneğin, 3 nedir? 4 nedir? Veya 3’lük, 4’lük nedir?
• Rakamlara karşılık gelen semboller ile arasındaki bağlantıyı kurmak.
• Rakamları görüntü olarak benzerlerinden ayırmak gerekir. Örneğin 3’ü 8’den ayırmak.
• İşlem işaretini anlamak gerekir. Örneğin +, -, x.
• İşlemi yaparken gereken çalışma belleği becerisine sahip olmak.
• İşlemi yaparken akılda tutmak.
• İşlemi yaparken gerekli hıza sahip olmak.
• Matematiksel işlem hızı yavaş olduğunda ve bilgi akılda iyi tutulmadığında özellikle matematik problemleri zorlaştıkça, işlemleri yapabilme becerisi düşer.

Matematik Becerisi

Matematik becerisi, insanlarda doğuştan var olan bir beceridir. Yeni doğan bir bebeğin beyni bile 2 ile 3 arasındaki farkı ayırabilir. Bu, iki durumda da EEG çekildiğinde beyindeki dalgaların farklı olmasından anlaşılır. Yani, insanlarda doğuştan bir matematik sistemi vardır. Aynı zamanda, diğer birçok canlıda da doğuştan gelen bir matematik sistemi vardır. Örneğin, doğada hayvanların sayılara ve miktarlara göre karar vermesi gibi.

Matematikte ilerlemek için sayma temelli hesaptan bellek temelli problem çözmeye doğru geçmek gerekir. Ancak bu olduğu zaman çocuklar matematikte ilerleyebilir. Kişinin bilgileri bellekten ne kadar hızlı getirilebildiği önemlidir. Örneğin, 7’şerli geriye sayma hızı hem sayılarla hem de çalışma belleği ile ilgili bir beceridir. 100’den 3’er çıkar 7’şer çıkar şeklindeki işlemler dizisi hem işlem hem sayıları akılda tutabilme becerilerini içerir. Diskalkuli olan kişiler bu gibi birçok alanda yavaştır.

Diskalkuli Nasıl Değerlendirilir?

Testlerle matematikle ilgili farklı işlevler ölçülebilir. En çok kullanılan genel zekâ testlerinden WISC-4 (ve ek parçaları) ile matematik ile ilgili alanlar ayrılabilmektedir. Soru okunduğu zaman çocuğun aklında tutup cevap verebilme durumuna yani matematik ve belleğe, soru önüne yazılı olarak konulduğu zaman çocuğun yapabilme durumuna yani matematiğe ve soruya ait işlemler yazılırsa çocuğun yapabilme durumuna yani aritmetik işleme bakılmaktadır. Bu 3 durumun cevabı da farklı bir matematik öğrenme güçlüğüne işaret edebilmektedir.

Diskalkuli Tedavisi

Diskalkuli tedavisi, disleksi tedavisine göre biraz daha karmaşıktır çünkü sebebi belli değildir. Tedavideki temel amaç, matematiği mümkün olduğu kadar somutlaştırmaya çalışmaktır. Bunu için çubuklar, sayı çizgileri veya sayı kartları gibi somut materyaller kullanılır.

Tedavide çocuğun matematikle ilgili becerilerini açık ve stratejik bir şekilde kullanması sağlanır. Çocuğun soruyu çözme ihtimalinin artması için, soruya baktığında sırayla sorunun çözüm adımlarını söyleyebilmelidir. Matematik, diskalkuli olan çocuklara adım adım ve karşı taraftakine sorunun çözümünü anlatabileceği şekilde öğretilmelidir. Çocuğun bilinçli olarak sorunun çözüm adımlarını tek tek söylemesinin istenme sebebi, çocuğun stratejiyi bilmesi, bilerek seçmesi, planlı gitmesi ve matematik sorununu çok daha rahat halledebilmesi içindir.