Dikkat Nedir? Dikkat Nasıl Toplanır?
Dikkat Nedir?
Dikkat, daha geçerli uyaranın saptanması, bu uyaranlar üzerine odaklanmanın devamı ve bunlarla yarışan geçersiz uyaranların göz ardı edilmesi süreçlerini kapsar ve çevredeki birçok uyarandan sadece o anki ihtiyaç ve amaçlarla uyumlu olanlarla ilgilenmeyi sağlayan bir işlev olarak tanımlanabilir. Bilgiyi seçme, gücünü artırma, gerekli alanlara aktarma ve işlenişi derinleştirmeyle ilgili tüm mekanizmaları kapsar.
Dikkat Neden Önemlidir?
Beynimiz durmaksızın sayısız uyarana maruz kalırken, hangi bilginin bizim için önemli olduğunu seçmelidir. Dikkat, bir filtre gibi çalışarak bizim için en gerekli bilgiyi seçmemizi ve kaynaklarımızı ona yönlendirmemizi sağlar ve öğrenmenin ön koşuludur.
Dikkat Sistemleri Nelerdir?
Üç faklı dikkat sistemi vardır:
Uyanıklık sistemi
Evrimsel olarak en eski dikkat sistemidir ve bize ne zaman dikkat etmemiz gerektiğini söyler. Tehlike, ödül ve kuvvetli duygular bu sistemi aktif hale getirir. Beyine “şimdi olanları kaydet” mesajı gider ve beyin o anda karşılaştığı durumları ve uyaranları belleğe atmaya başlar.
Yönelim sistemi
“Hangi bilgiye yöneleceğim?” sorusunun yanıtını arar. Güçlendirici ve seçici bir filtre olarak görev yapar. Karşılaştığımız uyaranların bizim için değerine göre dikkatimizi yönlendireceğimiz şey belirlenir.
Yönetici sistem
Dikkat verilen bilginin nasıl işlemlendiği ile ilgilidir. Hangi bilginin beyindeki hangi işlemciye hangi sıra ve bağlantılarla gideceğini düzenleyen bir santral gibi çalışır. Bu sistem her defasında tek bir bilgiyi işlemden geçirebildiği için yavaş çalışır. Aynı anda dikkat gerektiren iki işi birden yapmaya çalıştığımızda en azından birisi mutlaka yavaşlar. Bu nedenle aynı anda birçok işi bir arada yürütmeye çalışmaktan (örneğin ders çalışırken telefon bakmak gibi) kaçınmak gerekir.
Dikkat Nasıl Toplanır?
Bu bilgiler ışığında daha iyi odaklanmak için neler yapmamız gerektiği de ortaya çıkıyor. Odaklanmaya çalıştığımız uyaranın bizim için değerli hale gelmesini sağlamalı; dikkat gerektiren işlerin bazılarında otomatikleşerek ve çeldiricilerden uzak durarak yönetici sistem üzerindeki yükü azaltmalı; dikkat gerektiren ve bizi zorlayan görevleri ödüllerle bir araya getirmeliyiz. Örneğin, sosyal açıdan aktif, dışa dönük bir genç isem, ders çalışırken telefonumu kapatabilir ama arkadaşlarımla beraber çalışarak hem sosyallik ihtiyacımı karşılayıp hem de motivasyonumu arttırabilirim.
Çocuğunuzda dikkat sorunu ile ilgili belirtiler gözlemliyorsanız, Noema Aile değerlendirme testlerinden Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite / Karşı Gelme Bozukluğu Testi (SNAP-4) ile ön değerlendirme yapabilirsizniz.
