Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu - DEHB Nedir? DEHB Belirtileri Nelerdir?

DEHB Ne Demek?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) nörogelişimsel, yani çocuklukta başlayan ve yaşam boyu devam edebilen bir bozukluktur. Çocuk ve ergenlerde sıklığı %5-8 arasında bildirilmektedir. Erkeklerde kızlardan daha sık görülür. Bunun nedenlerinden birisi kızlarda tanının atlanma riskinin daha yüksek olmasıdır. Tanı genelde 6-7 yaş civarında konulur. Olguların önemli bir kısmında özellikle dikkat dağınıklığı yetişkinlikte de devam edebilir. Dikkati dağınık ve /veya hiperaktif kişiler birçok belirtiye sahip olabilirler.

DEHB Belirtileri

Belirtiler iki belirti kümesinden oluşmaktadır.

1- Dikkat eksikliği

2- Hiperaktivite/dürtüsellik

Dikkat Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Sık sık eşya kaybetme,
Dağınık düzensiz olma,
Ayrıntılara dikkat etmediği için basit hatalar yapma,
Dikkatini sürdürmekte zorluk çekme,
Okulda veya evde yönergeleri izlemekte zorluk çekme/ödevleri, görevleri bitirememe,
Organize olmakta zorluk çekme,
Dikkat gerektiren ödev vs. gibi işlerden kaçınma,
Dış uyaranlarla çabuk dikkatinin dağılması ve
Günlük aktivitelerde sık sık unutkanlık yapma.

Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? Belirtileri Nelerdir?

'Hiperaktif ne demek?' sorusunu birçok kişiden duyuyoruz. Hiperaktif çocuk belirtileri aşağıdaki şekillerde olabilmektedir.

Oturduğu yerde elleri ayakları kıpır kıpır olmak,
Oturması gereken yerlerde (sınıf gibi) oturamama,
Uygun olmayan ortamlarda aşırı hareketlilik,
Sessizce oyun oynayamama,
Sık sık sanki motor takmış gibi davranma,
Sık sık aşırı konuşma.

Dürtüsellik Belirtileri Nelerdir?

Soruları bitmeden yanıtlama,
Sırasını beklemekte güçlük çekme ve
Diğerlerini kesme (sohbet ederken veya oynarlarken) veya rahatsız etmedir.

Çocuğunuzda dikkat sorunu ile ilgili belirtiler gözlemliyorsanız, Noema Aile değerlendirme testlerinden Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite / Karşı Gelme Bozukluğu Testi (SNAP-4) (diğer adlarıyla DEHB testi, dikkat eklikliği testi, hiperaktivite testi) ile ön değerlendirme yapabilirsizniz.

Ergenlerde ve yetişkinlerde (evet yetişkinlerde de oluyor) belirtilerde bazı farklılıklar vardır. Tanı için altışar belirti gereklidir. Sadece dikkat dağınıklığı belirtileri veya sadece hiperaktivite/dürtüsellik belirtileri olması da mümkün ama çoğunluk birleşik (ikisinin bir arada olduğu) tiptedir.

Bu belirtiler herkeste zaman zaman olan şeylerdir. O zaman DEHB denen durumu “normal”den ayıran nedir? Yanıt, tanı için gereken diğer ölçütlerde saklıdır.

Çocuğunuzu değerlendirmek için Noema Aile testlerini uygulayın.

Teste Başla

DEHB Tanı Ölçütleri

7 yaşından (son sınıflamada 12) önce bazı belirtilerin başlamış olması;
En az iki ortamda (ev, okul gibi) belirtilerin görülmesi (burası önemli, ama bir trik var!);
Belirtilerin “işlev kaybına”, yani sosyal, akademik, ailesel, işle ilgili, arkadaşlarla ilgili vs sorunlara yol açması;
Belirtilerin diğer bozukluklarla (mani vs) daha iyi açıklanamamasıdır.

İşte tanının zorluğu ve birçok çocukta tanının atlanmasının, birçok çocukta da gereksiz yere tanı konması ve tedavi başlanmasının nedeni burada yatıyor. İki ortam çok kritik; sadece okulda veya sadece evde sorununuz varsa, genelde sorun ortama bağlıdır. Bütün bunlardan gördüğümüz şu; DEHB tanısı aslında kolay bir tanı değildir, çok yönlü bir değerlendirme gerekir.

DEHB olan çocuklarla ilgili izlem çalışmalarında en can sıkıcı üç durum;

Madde bağımlılığı riskinde artma,
Davranış bozukluğu ve
Antisosyal, suça yönelik davranışlar ve içkili, dikkatsiz araba kullanma gibi riskli davranışlardır.

Çocuklarda Dikkat Eksikliği Nedenleri

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun ortaya çıkmasında hem çevresel hem de genetik faktörler rol oynamaktadır.

Dikkat Eksikliği Neden Olur?

Annenin gebelikte (özellikle son 3 ayında) kullandığı asetaminofen (parasetamol) gibi bazı ilaçlar, sigara içmesi ve yüksek tansiyon problemi yaşaması DEHB oluşumunda önemli çevresel faktörlerdir. Ayrıca, annenin gebelik öncesi ve sırasında aşırı kilolu olması, annede D Vitamin düşüklüğü ve çocuklukta alerji/egzama benzeri durumlar da önemli sebeplerdendir.