Yatak Islatma

Türkiye’de yatağını ıslatan yaklaşık 1 milyon çocuk olduğunu biliyor muydunuz? Çocuğunuz yatağını ıslatıyorsa, yalnız olmadığını düşünebilirsiniz.

Çoğu çocuk 2 ila 4 yaş arasında tuvalet eğitimi almış olsa da bazı çocuklar daha büyük yaşlara gelene kadar geceleri alt ıslatma problemleri devam edebilir. Örneğin, 5 yaşındakilerin %20'si, 7 yaşındakilerin %10'u ve 10 yaşındakilerin %5'i hala yatağını ıslatıyor olabilir. Her çocuğun gelişimi farklı hızda ilerler.

Yatak ıslatma ciddi bir tıbbi durum değildir, ancak çocuklar ve ebeveynler için zorlu bir sorun olabilir. Yatak ıslatma, bir çocuğun gece altı kuru bir şekilde yatması beklenen yaştan sonra uykuda idrar kaçırmasıdır. Ebeveynler bu durumla karşılaştıklarında çocuklarının tuvalet eğitiminde gerilediğini düşünerek endişelenebilir ancak durum her zaman böyle değildir.

Yatak Islatmanın Nedenleri

Yatak ıslatmanın nedenleri her zaman tam olarak anlaşılmasa da aşağıdakiler olasıdır:

• Çocuğunuz derin uyuyor ve dolu mesane sinyaline uyanamıyor olabilir.
• Çocuğunuz henüz idrarını iyi tutmayı ve boşaltmayı öğrenememiş olabilir (beyin ve mesane arasındaki iletişimin gelişmesi zaman alabilir.)
• Çocuğunuzun vücudu geceleri çok fazla idrar üretiyor olabilir.
• Çocuğunuz kabız olabilir. Dolu bağırsaklar mesaneye baskı uygulayabilir ve idrarı iyi tutma ve boşaltmada sorunlara yol açabilir.
• Çocuğunuzun hafif bir hastalığı olabilir, aşırı yorgun olabilir veya evde meydana gelen değişikliklere veya strese tepki veriyor olabilir.
• Ailede yatak ıslatma öyküsü olabilir. Yatağını ıslatan çocukların çoğu, çocuklarıyla aynı sorunu yaşayan en az bir ebeveyne sahiptir.
• Çocuğunuzun mesanesi küçük olabilir veya gece boyunca idrar tutacak kadar gelişmemiş olabilir.
• Çocuğunuzda hormon dengesizliği olabilir ve gece idrar üretimini yavaşlatmak için yeterli anti-diüretik hormon üretmeyebilir.
• Çocuğunuzda diyabetin ilk belirtisi olabilir. Çocuğunuzda çok miktarda idrara çıkma, susuzluk, yorgunluk ve iyi bir iştaha rağmen kilo kaybı diyabetin belirtileri olabilir.
• Çocuğunuzun altta yatan tıbbi bir sorunu olabilir. Yatak ıslatma nadiren nörolojik veya üriner sistemdeki bir sorunla ilişkili olabilir.

Ne Yapılabilir?

Çoğu çocuk tuvalet eğitimi sırasında yatağını ıslatır. Birkaç gün, hatta haftalarca gece kuru kaldıktan sonra bile, geceleri tekrar alt ıslatmaya başlayabilirler. Bu durum gerçekleşirse, geceleri antrenman pantolonuna geri dönün ve başka bir zaman tekrar deneyin. Sorun genellikle çocuklar büyüdükçe ortadan kalkar. Çocuklar okul çağına ulaştıysa ve hala yatağı ıslatma sorunları yaşıyorsa, bu büyük olasılıkla gece mesane kontrolünü hiç geliştirmemiş oldukları anlamına gelir.

Çocuğunuzun altını ıslatmasından endişeleniyorsanız veya çocuğunuz endişesini ifade ediyorsa, çocuğunuzun doktoruyla konuşun. Çocuğunuzun altını ıslatması ile ilgili aşağıdaki sorular sorulabilir:

• Ailede yatak ıslatma öyküsü var mı?
• Çocuğunuz gün içinde ne sıklıkla ve ne zaman idrara çıkıyor?
• Çocuğunuzun ev hayatında yeni bebek, boşanma, yeni ev gibi değişiklikler oldu mu?
• Çocuğunuz yatmadan önce gazlı veya kafeinli içecekler, meşrubat veya çok su içiyor mu?
• Çocuğunuzun nasıl idrar yaptığı veya idrarın nasıl göründüğü ile ilgili olağandışı bir durum var mı?

Tıbbi Sorun Belirtileri

Çocuğunuz 6 ay veya daha uzun süredir tuvalet eğitiminde bir sorun yaşamadıysa ve aniden yatağını ıslatmaya başladıysa, çocuğunuzun doktoruyla konuşun; bu tıbbi bir sorunun işareti olabilir. Bununla birlikte, yatak ıslatmanın aniden tekrarlamasına neden olan çoğu tıbbi problemin başka belirtileri de vardır:

• Çocuğunuzun gün içinde ne kadar ve ne sıklıkta idrara çıktığıyla ilgili değişiklikler
• İdrar yaparken ağrı, yanma veya ıkınma
• Sürekli olan veya idrara çıktıktan hemen sonra meydana gelen çok küçük veya dar bir idrar akışı
• Külotta bulanık veya pembe idrar veya kan lekeleri
• Hem gündüz hem gece ıslatma
• Kişilik veya ruh halindeki ani değişiklik
• Zayıf bağırsak kontrolü
• Basınç sonrası idrar kaçırma (öksürme, koşma veya ağırlık kaldırma)
• Bazı yürüme bozuklukları (altta yatan nörolojik bir sorun anlamına gelebilecek yürüme sorunları)
• Sürekli ıslaklık

Çocuğunuzda bu belirtilerden herhangi biri varsa, doktorunuz böbreklere veya mesaneye daha yakından bakmak isteyebilir. Gerekirse, doktorunuz sizi çocukların idrar problemlerini tedavi etmek için özel olarak eğitilmiş bir çocuk üroloğuna sevk edecektir.

Yatak Islatma Durumunu Yönetmek

Yatak ıslatma durumunu ele alırken aşağıdaki ipuçlarını aklınızda bulundurun:

• Çocuğunuzu suçlamayın. Bunun çocuğunuzun suçu olmadığını unutmayın.
• Çocuğunuza neler olup bittiği konusunda bilgi verirken dürüst olun. Çocuğunuza bunun onun hatası olmadığını ve çoğu çocuğun yatağını ıslatmayı bırakabildiğini anlatın.
• Çocuğunuzun duygularına karşı duyarlı olun. Yatak ıslatmayı büyük bir sorun haline getirmezseniz, çocuğunuzun da bu durumu büyütmemesi muhtemeldir. Ayrıca çocuğunuza diğer çocukların da yatağını ıslatabildiğini hatırlatın.
• Yatağı koruyun. Çarşafların altına muşamba alez sermek, yatağı ıslanmaktan ve idrar kokusundan korur.
• Çocuğunuzun yardım etmesine izin verin. Çocuğunuzu ıslak çarşafları ve örtüleri değiştirmeye yardım etmesi için teşvik edin. Bu sorumluluk almayı öğretir. Durumu ailenin geri kalanı biliyorsa, çocuğunuzun utanmasını da önleyebilir. Ancak çocuğunuz bunu ceza olarak görüyorsa tavsiye edilmez.
• Ailenizde alay etmemeyi bir kural olarak belirleyin. Aile üyelerinin, özellikle kardeşlerin, çocuğunuzu kızdırmasına izin vermeyin. Bu durumun çocuğunuzun hatası olmadığını bilmelerini sağlayın.
• Yatmadan önce önlemler alın. Çocuğunuzun tuvaleti kullanmasını sağlayın ve yatmadan hemen önce çok miktarda sıvı içmesini önleyin. Çocuğunuzun kafein içeren içecekler tüketmesini önleyin.
• Çocuğunuzun gece boyunca kuru kalmasına yardımcı olmak için, uyuduktan 1-2 saat sonra tuvaleti kullanmak için çocuğunuzu uyandırmaya çalışın.
• Olumlu olun. Çocuğunuzu kuru geçirdiği geceler için ödüllendirin. Islak geçirdiği geceler için ceza değil destek verin.
• Çocuğunuzun idrar kaçırmasının altında yatan sebep bulunursa, yatak ıslatma konusundan önce o sorunu ve tedavisini ele alın.
• Çocuğunuzun günlük idrar ve bağırsak alışkanlıklarının farkında olun.

Yatak Islatmanın Risk Faktörleri

Yatak ıslatmanın erkeklerde kızlara oranla iki kat daha fazla görüldüğü bilinmektedir. Ayrıca, yatak ıslatma riskini arttıran başka diğer faktörler de vardır:

• Stres ve kaygı
• Aile öyküsünde yatak ıslatma
• Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Yatak Islatma Alarmı

Çocuğunuz bu adımları 1 ila 3 ay uyguladıktan sonra hala geceyi kuru geçiremiyorsa, yatak ıslatma alarmı önerilebilir. Yatak ıslatma alarmı idrarı algıladığında, alarmı devreye sokar, böylece çocuk tuvaleti kullanmak için uyanabilir. Doğru kullanıldığında ıslaklığı hemen algılar ve alarm verir. Çocuğunuz uyumadan önce alarmı sıfırladığınızdan emin olun.

Yatak ıslatma alarmları, %50 ila %75 başarılıdır. Derin uyuyan ve kendi kendine mesane kontrolü olan çocuklar için yararlı olma eğilimindedirler. Doktorunuza çocuğunuz için en iyi alarm tipini sorun.

İlaçlar

6 yaş ve üzeri çocuklar için yatak ıslatma tedavisinde kullanılan ilaçlar mevcuttur. İlaçlar nadiren yatak ıslatmayı tedavi etse de özellikle çocuklar yatıya kaldıklarında veya gece kamplarına katılmaya başladıklarında yardımcı olabilirler. Çocuğunuzun doktoru size bu ilaçlar ve bunların çocuğunuz için uygun olup olmadığı hakkında daha fazla bilgi verebilir. Olası yan etkileri sormayı unutmayın.

"Tedavilere" Dikkat Edin

Yatak ıslatmayı "tedavi edebileceğini" iddia eden birçok program ve cihaz vardır. Dikkatli olun; bu ürünlerin birçoğu yanlış iddialarda ve vaatlerde bulunur ve çok pahalı olabilir. Çocuğunuzun doktoru, yatak ıslatma konusunda en iyi tavsiye kaynağıdır. Herhangi bir tedavi programına başlamadan önce çocuğunuzun doktoruyla konuşun.

Pozitif kalın

Bir tedavi işe yaramazsa cesaretiniz kırılmasın. Bazı çocuklar, ilaçlar ve yatak ıslatma alarmlarını içeren tedavilerin kombinasyonuna iyi yanıt verir. Bu genellikle bir pediatri uzmanının bakımını içerir (Çocuğunuz herhangi bir tedaviye yanıt vermeyen az sayıdaki çocuktan biriyse, çocuğunuzun doktoruyla yatak ıslatmayla başa çıkma yolları hakkında konuşun). Aynı zamanda, çocuğunuzun sizi bu konuda pozitif görmesi onun da bu konuyu çözmek konusundaki motivasyonunu arttıracaktır.

Ayrıca, çoğu durumda, çocuğun vücudu olgunlaştıkça yatak ıslatma azalır. Gençlik yıllarına gelindiğinde, neredeyse tüm çocuklar yatak ıslatmayı aşar. Çocukların sadece yaklaşık %2 ila %3'ü yetişkin olduklarında yatak ıslatma sorunları yaşamaya devam etmektedir

Bunların yanısıra yatak ıslatmanın çocuğunuz için düşük benlik saygısına yol açabilecek suçluluk ve utanç duygusuna, yatılı geziler gibi sosyal aktivitelere katılma isteğinin azalmasına ve benzer pek çok psikolojik probleme yol açabilir.  Çocuğunuz yatak ıslatma problemi geçene kadar, ailenizden çok fazla duygusal desteğe ihtiyaç duyacağını unutmamanız ve ona gereken desteği vermeniz önemlidir. Çocuğunuzun doktorundan, pediatrik üroloğundan veya ruh sağlığı uzmanından destek almak de yardımcı olabilir.

 

Kaynak:

Americak Academy of Pediatrics: HealthyChildren: Bedwetting 3 Common Reasons & What Families Can Do https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/toddler/toilet-training/Pages/Bedwetting.aspx

Mayo Clinic: Bed-wetting https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bed-wetting/symptoms-causes/syc-20366685

Mayo Clinic: Bed-wetting: Diagnosis and Treatment https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bed-wetting/diagnosis-treatment/drc-20366711