Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir? TSSB Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda Travma Nedir?

Buradaki travma kavramı günlük yaşanan sıkıntılı olaylardan farklıdır. Öğretmeninizin, patronunuzun kızması, sevgilinizin sizi terk etmesi, sınavdan düşük not almak üzücü deneyimlerdir ama travma değildir. Travma, yaşamı ve güvenliği tehdit eden bir olaya çocuğun kendisinin veya bir yakınının maruz kalması veya çocuğun böyle bir olaya şahit olmasıdır.

TSSB Belirtileri

Travmatik bir yaşamdan hemen sonra;

• Olayla ilgili tekrarlayıcı, rahatsız edici düşünceler ortaya çıkar.
• Travmatik olayla ilgili anılar, deneyimler, görüntüler, hisler, düşünceler tekrar tekrar çocuğun aklına gelebilir.
• Küçük çocuklarda bu durum kendisini tekrarlayıcı oyun olarak gösterebilir.
  • Tekrarlayıcı oyun, çocuğun kendisini oynamak zorunda hissettiği, travmatik olayla ilgili, çocuğun kaygısını azaltmayan ve onu rahatlatmayan, normal oyundan daha az yaratıcı bir patolojik oyun şeklidir.
• Çocuklar sık sık olayla ilgili kâbuslar veya daha küçük çocuklarda içeriği hatırlamadan sadece rahatsız edici rüyalar görebilirler.
• Travmatik olayı hatırlatan durum, kişi veya yerlerle karşılaşınca aşırı yoğun duygusal ve davranışsal tepkiler verebilirler.

• Sözünü ettiğimiz bu yeniden yaşama belirtilerinin yanı sıra çocuklarda travma ile ilgili olaylarda  kaçınma davranışları da gelişebilir.
  • Örneğin olayla ilgili konuşmalardan uzak durmak isteyebilir, travmayı hatırlatan kişilerden, yerlerden ve aktivitelerden kaçınabilirler.
• Bazı çocuklar olayın belli yönlerini hatırlamayabilir.
• Çocuk dış uyaranlara ilgisiz olabilir. 
  • Örneğin arkadaşları ile oynamayabilir, derslere katılmayabilir.
• Kendisini yaşıtlarından ve diğer insanlardan farklı ve yabancı gibi hissedebilir.
• Diğer insanların onun nasıl hissettiğini anlamadığını düşünebilir.
• Özellikle sıcak kişiler arası ilişkiler başta olmak üzere duygularını hissetmekte zorlanabilir, “Artık kimseyi sevmiyorum” gibi düşüncelere sahip olabilirler.
• Daha büyük çocukların gelecek beklentisi azalabilir, kariyer ya da çocuk gibi geleceğe dair beklentileri yok olabilir ve genç öleceklerini düşünebilirler.
• Küçük çocuklarda, önceden kazanılmış becerilerin kaybı (tuvalet eğitimi vs.), yeni ortaya çıkan korkular, saldırganlık ve ayrılma kaygısı gibi belirtiler de görülebilir.
• Travma sonrası stres bozukluğunda daha önce olmayan aşırı uyarılmışlık belirtileri ortaya çıkar.
  • Çocuk uykuyu sürdürmede ya da uykuya geçmede zorlanabilir, aşırı ürkek ve temkinli, aşırı sinirli ya da huzursuz olabilir.
• Konsantrasyon güçlüğü ve akademik performans düşüklüğü görülebilir.  

TSSB Tanı Ölçütlerinde Yer Almayan Ancak Pratikte Görülen Belirtiler

• Gençlerde “yaşayan suçluluğu” görülebilir. 
  • Yani olaydan daha az zarar görme ya da hayatta kalma ile ilgili suçluluk hissi,
  • Olayı öngörememe ile ilgili kendini suçlama,
  • Önceki inançlarını (dini, diğer insanların iyi olduğu) yitirme,
  • Utanç,
  • Ümitsizlik,
  • Dürtü kontrol sorunları,
  • Daha nadir olarak işitsel halüsinasyonlar ve paranoid düşünceler ortaya çıkabilir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu ile Birlikte Görülen Sorunlar

• Kaygı sorunları,
• Depresyon,
• Yas,
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite,
• Özellikle gençlerde madde kötüye kullanımı ve bağımlılığı,
• Bazı kişilik bozuklukları görülebilir.