Sürekli Bağlantı: Medyanın Çocuklar ve Gençler Üzerindeki Olumsuz Etkileri

Günümüz çocukları ve gençleri dijital medyaya gömülmüş bir şekilde büyüyorlar. Televizyon, bilgisayar, akıllı telefonlar ve diğer ekranlar dahil olmak üzere her türlü medya aracına maruz kalıyorlar.

Medya, çocukların ve gençlerin nasıl hissettiklerini, öğrendiklerini, düşündüklerini ve davrandıklarını etkileyebiliyor.

Ne Biliyoruz?

İşte dijital medya kullanımıyla ilgili gerçekler.

• Gençlerin neredeyse %75’i bir akıllı telefona sahip. Televizyon ve video izleyebilir ve uygulama indirebilirler. Mobil uygulamalar fotoğraf paylaşımını, oyun oynamayı ve görüntülü sohbeti mümkün kılar.

• Gençlerin %25'i kendilerini internete “sürekli bağlı” olarak tanımlıyor.

• Gençlerin %76'sı en az bir sosyal medya sitesi kullanıyor. Gençlerin %70'inden fazlası Facebook, Snapchat ve Instagram gibi birden fazla sosyal medya sitesini ziyaret ediyor.

• 5 haneden 4'ü video oyunları oynamak için kullanılan bir cihaza sahip.

Fişi Çekmek Neden İyidir?

Dijital medya ve ekranların aşırı kullanımı, çocuğunuzda aşağıdaki risklere sebep olabilir.

• Obezite. Aşırı ekran kullanımı ve yatak odasında televizyon bulundurulması obezite riskini artırabilir. Günde 5 saatten fazla televizyon izleyen gençlerin aşırı kilolu olma olasılığı, günde 0 ila 2 saat izleyen gençlere göre 5 kat daha fazladır. Günde 1,5 saatten fazla televizyon izlemek, 4-9 yaş arası çocuklarda obezite için risk faktörüdür. Bu, kısmen izleyicilerin yüksek kalorili yiyecek reklamlarına maruz kalmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca izleyicilerin bir şeyler izlerken atıştırması veya fazla yemek yemeleri daha olasıdır.

• Uyku problemleri. Medya kullanımı uykuyu etkileyebilir. Sosyal medyada daha fazla zaman geçiren veya odalarında mobil cihazlarla uyuyan çocuklar ve gençler uyku sorunları açısından daha büyük risk altındadır. Işığa (özellikle mavi ışığa) maruz kalmak ve ekranlardan gelen uyarıcı içerikler uyku problemlerine sebep olabilir ve okulu olumsuz etkileyebilir. Yapılan bir ankete göre 2-3 yaş arasındaki çocukların %29’unun yatak odasında televizyon olduğu belirtilmiştir ve ebeveynlerin %30’u televizyon izlemenin çocuklarının uykuya dalmasını sağladığını bildirmiştir. Ebeveynler televizyonu uykuya hazırlık aşamasında sakinleştirici bir araç olarak algılasa da aslında bazı televizyon programları yatma direncini arttırmakta, uykunun başlamasını geciktirmekte ve uyku süresini kısaltmaktadır. Özellikle, 3 yaşından küçük çocuklarda televizyon izleme ve düzensiz uyku alışkanlıkları arasında bir ilişki bulunmuştur. Kötü uyku alışkanlıkları ruh hali, davranış ve öğrenme üzerinde olumsuz etkilere sebep olmaktadır.

• Sorunlu internet kullanımı. Çevrimiçi medyayı aşırı kullanan çocuklar, sorunlu internet kullanımı için risk altında olabilir. Video oyuncuları, internet oyun bozukluğu riski altındadır. Boş zamanlarının çoğunu çevrimiçi ortamlarda geçirirler ve çevrimdışı ya da “gerçek hayat” ilişkilerine daha az ilgi gösterirler. Çocukların ve gençlerin %4 ila %8'i internet kullanımlarını sınırlamada sorun yaşayabilir ve 8 ila 18 yaş arasındaki ABD'li gençlerin neredeyse %10'unda internet oyun bozukluğu olabilir. İnternet kullanımının hem yüksek hem de düşük uçlarında depresyon için artan riskler olabilir.

• Okul performansı üzerinde olumsuz etki. Çocuklar ve gençler genellikle ev ödevi gibi başka şeyler yaparken aynı zamanda medya kullanırlar. Bu tür çoklu görevlerin okul başarısı üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir.

• Riskli davranışlar. Gençlerin sosyal medyada sergiledikleri görüntü genellikle madde kullanımı, cinsel davranışlar, kendine zarar verme veya yeme bozuklukları gibi riskli davranışlara sebep olabilir. Gençlerin medya yoluyla alkol, tütün kullanımı veya cinsel davranışlara maruz kalması, bu davranışların daha erken başlamasıyla ilişkilidir.

• Şiddet içeren davranışlar. Televizyon, film, video veya bilgisayar oyunlarında şiddet içeren görüntülerin uyarılmaya sebep olduğu, duygu ve düşünceler üzerinde kısa vadede önemli etkiye sahip olduğu ve özellikle erkek çocuklarda saldırgan veya korkulu davranış olasılığını arttırdığına dair kanıtlar mevcuttur. Bununla birlikte, kanıtlar daha büyük çocuklar ve gençler için daha az tutarlıdır. Şiddet içeren medyaya maruz kaldıktan sonra erkeklerin saldırganlık gösterme olasılıkları kızlara göre daha yüksektir. Kişilik veya durumsal faktörler sebebiyle saldırgan davranışa yatkınlığı olanlar için medya şiddetinin daha güçlü bir etkisi olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, medyadaki şiddetin doğrudan suçla ilişkili olduğuna dair kanıtlar zayıftır.

• Sexting, mahremiyet ve sapıklar. Sexting, cep telefonu kullanarak çıplak veya yarı çıplak görüntülerin yanı sıra müstehcen metin mesajları göndermektir. 10 ila 19 yaş arasındaki gençlerin yaklaşık %12'si başka birine cinsel bir fotoğraf göndermektedir. Gençlerin, içerik başkalarıyla paylaşıldığında, onu tamamen silemeyeceklerini veya kaldıramayacaklarını bilmeleri gerekir. Ayrıca gizlilik ayarlarını bilmiyor olabilirler veya kullanmamayı tercih edebilirler. Diğer bir risk ise, cinsel suçluların çocuklarla iletişim kurmak ve onları sömürmek için sosyal ağları, sohbet odalarını, e-postayı ve çevrimiçi oyunları kullanabilmeleridir.

• Siber zorbalık. İnternetteki çocuklar ve gençler siber zorbalığın kurbanı olabilirler. Siber zorbalık hem zorba hem de hedef için kısa ve uzun vadeli olumsuz sosyal, akademik ve sağlık sorunlarına yol açabilir. Neyse ki, zorbalığı önlemeye yardımcı olacak programlar siber zorbalığı azaltabilir.

Sizin Planınız Nedir?

Günümüz çocukları son derece kişiselleştirilmiş medya kullanım deneyimleri olan bir çağda büyüyorlar, bu nedenle ebeveynlerin çocukları için kişiselleştirilmiş medya kullanım planları geliştirmesi gerekiyor. Medya planları her çocuğun yaşı, sağlığı, kişiliği ve gelişim aşaması dikkate alınarak hazırlanmalıdır. Ayrıca tüm çocukların ve gençlerin yeterli uykuya (yaşa bağlı olarak 8-12 saat), fiziksel aktiviteye (1 saat) ve medyadan uzak zamana ihtiyaçları vardır.

Amerikan Pediatri Akademisi, ebeveynleri iki yaşından küçük çocukların televizyon izlemesini önlemeye teşvik etmektedir. Medyanın öğretici etkisi olduğu ileri sürülse de 2 yaşından küçük çocuklar tarafından medya kullanımının eğitsel veya gelişimsel faydalarını destekleyen kanıtlar yeterli değildir. Bununla birlikte bu yaştaki çocukların sağlıkları ve gelişimleri medyadan olumsuz etkilemektedir. Amerikan Pediatri Akademisi, bu yaş grubu için medyanın olumlu etkilerinden ziyade potansiyel olumsuz etkilerinin çok daha fazla olduğunu vurgulamakta ve ebeveynleri bu konuda önlem almaları konusunda uyarmaktadır.

Amerikan Pediatri Akademisinin Ailelere Önerileri

• Amerikan Pediatri Akademisi, günümüz toplumunda çocukların medyaya maruz kalmasının birçok ailenin gerçekliği olduğunun farkındadır. Bu durumda, ailelerin medya kullanımını yönetmek için somut stratejileri olmalıdır. Çocuklarının izlediği içerikleri gözden geçirmeli ve programı çocuklarıyla birlikte izlemelidirler.

• Çocukların odasında televizyon bulundurulmamalıdır.

• Ebeveynlerin kendi medya kullanımlarının da çocuklar üzerinde olumsuz etkisi olabileceği unutulmamalıdır. Yetişkinler için tasarlanmış programlar çocuklar odadayken izlenmemelidir.

• Elektronik medyaya maruz kalmaktansa yapılandırılmamış oyuna zaman ayırmak daha değerlidir. Ebeveynlerin çocukla oyun oynamak için vakti yoksa çocuklar ebeveynlerin yanında yalnız oyun oynayabilirler. 4 aylık bebekler için bile tek başına oyun oynamak, çocuğun yaratıcı düşünmesini, problem çözmesini ve minimum ebeveyn etkileşimi ile bazı işleri yapmasını sağlar.

 

Kaynak

Brown, A. (2011). Media use by children younger than 2 years. Pediatrics, 128(5), 1040–1045. https://doi.org/10.1542/peds.2011-1753

Browne, K. D., & Hamilton-Giachritsis, C. (2005). The influence of violent media on children and adolescents: A public-health approach. The Lancet, 365(9460), 702–710. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(05)17952-5

Healthy Children https://www.healthychildren.org

Owens J, Maxim R, McGuinn M, Nobile C, Msall M, Alario A. Television habits and sleep disturbance in school children. Pediatrics. 1999;104(3). Available at: www.pediatrics.org/cgi/content/full/104/3/e27