Sık Görülen Çocukluk Alışkanlıkları

​Alışkanlıkların nedenleri hala bilinmezliğini korumaktadır. Tekrarlayan yapıları, beyin için yatıştırıcı veya sakinleştirici bir sürece hizmet ettiklerinin göstergesidir. Genellikle bu alışkanlıklar çocuğun yüzü veya vücudunun bazı kısımlarına dokunmayı ve bunlarla oynamayı içerir. Çocuklar bazen bu davranışların farkındayken bazen de değillerdir.

İlginç bir şekilde, yetişkinlikte bile birçok insan stresli zamanlarında bu kendilerini rahatlatan davranışlardan bazılarını hala bırakmamıştır: Kalem uçlarını veya parmaklarını emmek, kulak memelerini çekmek, saçları kıvırmak gibi.

Sık Görülen Kendini Rahatlatma Alışkanlıkları

İşte ebeveynleri endişelendiren orta çocukluk döneminin en yaygın kendini rahatlatma alışkanlıklarından bazıları:

• Parmak emme
• Vücudu sallama
• Kafa vurma
• Tırnak yeme
• Diş gıcırdatma
• Tırnak çevresi etlerini yeme
• Saç kıvırma
• Mastürbasyon yapma

Belli Alışkanlıklardan Kurtulmak

Parmak emme ve vücut sallama gibi bazı kendini rahatlatma alışkanlıkları bebeklik döneminde başlar ve orta çocuklukta yavaş yavaş kaybolur. Bu orta yıllar boyunca, çoğu parmak emen çocuk, emmeyi ev ortamında, yatmadan önce, televizyon seyrederken veya üzgün oldukları zamanlarla kısıtlı tutarlar. Genellikle, bu davranışa battaniyeye sarılmak gibi daha önceki yıllardan kalan diğer alışkanlıklar eşlik eder.

Çocuklar olgunlaştıkça ve daha fazla öz kontrol ve öz anlayış geliştirdikçe, parmak emmeleri genellikle 6-8 yaşlarında ortadan kalkar. Ayrıca, akran baskısındaki artışla birlikte, çocuklar davranışları üzerinde daha fazla hakimiyet kurma eğiliminde olurlar.

Benzer şekilde, orta çocukluk dönemindeki çocukların çok azı yatakta uyumak için kendilerini sallama gibi normal bir davranış sergiler. Bazen dizlerini göğüs seviyesinde kıvırır ve öyle bir şiddetle sallanırlar ki, yatakları sallanır ve hatta uykuya dalana kadar duvarlara çarparlar. Birkaç çocuk, bazen duvara çarparak, kafalarını ileri geri yuvarlar; ancak bu her çocukta böyle değildir. Diğer çocuklar ise yalnızca oturur ve sallanırlar. Ebeveynler bu olağandışı alışkanlıkları ne kadar rahatsız edici bulsa da çocuklar uykuya dalmak için her gece bu davranışları sergileyebilirler. Bu çocukların, uyanıklıktan uykuya geçişte merkezi sinir sistemini yatıştırmak veya sakinleştirmek için ritmik hareketlere ihtiyaç duyduğu görülmektedir.

Belirtildiği gibi, çoğu alışkanlık kendiliğinden geçer. Ancak, çocuğunuzun alışkanlığı günlük aktivitelerin önüne geçiyorsa, utanç verici hale geldiyse veya çocuğa zarar veriyorsa bu konuda bir yardım almanız gerekecektir. Ayrıca, bu alışkanlıkların altında yatan nedeninin kaygı gibi psikolojik durumlar olabileceğini de bilmeniz gerekir. Bu gibi durumlarda kaygının nedenini bulmak ve çocukla kaygı üzerine çalışmak hem alışkanlıklarından kurtulması için hem de ileride başka sorunlar geliştirmesini önlemek için oldukça önemlidir. Bu gibi bir durumda bir profesyonele başvurduğunuza emin olun. 

Diğer "Can Sıkıcı" Alışkanlıklar

Tırnak yeme, tırnak çevresi etlerini yeme, saç kıvırma, diş gıcırdatma ve burun karıştırma da çok yaygın ve rahatsız edici çocukluk alışkanlıklarındandır ve 3 ile 6 yaşları arasında gelişirler. Bu davranışlar orta çocukluk boyunca ve belki daha uzun süre devam edebilir. Diğer kendini rahatlatma alışkanlıkları gibi, bunlar da gerilimi azaltan, "zaman geçirmeyi sağlayan" alışkanlıklardır ve bilincin veya farkındalığın dışındaymış gibi görünürler.

Sıklık ve Yoğunluk

Bu alışkanlıkların sıklığı ve yoğunluğu, genellikle belirgin bir açıklama veya ebeveyn müdahalesi olmaksızın inip çıkma eğilimindedir. Bazı gözlemciler, tırnaklarını yiyen veya tırnak çevresi etlerini koparan bir çocuğun bu davranışlarının sıklıkla kanamaya veya ağrıya neden olduğunu belirtmişlerdir; belki de bu doğal sonuç, alışkanlığın sonunda ortadan kalkmasında önemli bir rol oynamaktadır. Her durumda, bu alışkanlıklar sıklıkla zamanla kaybolurlar.

Kontrol mü Ceza mı?

Çocuğunuzun kendini rahatlatan alışkanlıklarının basit tedavisinde ilk adım olarak, bu davranışları görmezden gelin! Çünkü bu davranışlar çoğu zaman, zamanla kaybolurlar. Sert sözlerle, alayla veya cezayla onlara dikkat çektiğinizde, muhtemelen alışkanlığın hafiflettiği gerilim artacak ve alışkanlık daha da kötüleşecektir. Ceza, alışkanlıkları ortadan kaldırmanın etkili bir yolu değildir.

Bu alışkanlıkları görmezden gelmek çoğu ebeveyn için zor bir süreç olabilir. Ne de olsa anne veya baba bir alışkanlığı rahatsız edici veya sinir bozucu buluyorsa, onu görmezden gelmek duyguları ortadan kaldırmayacaktır. Yine de olumsuz yorumlarınızı saklamaya çalışın ve alışkanlığın geçmesini bekleyin.

Çocuğunuz parmağını emiyor veya tırnaklarını yiyorsa, bu alışkanlığın üstesinden gelmeyi kendisi de isteyebilir. Bu sayede sizin bu amaca yönelik çabalarınızı görüp sizle iş birliği yapacaktır.

Bu teknikleri kullanmayı deneyin:

• Çocuğunuzun bu davranışı uzun süredir yapmadığını fark ettiğinizde, onu daha önce üzerinde anlaştığınız şekilde ödüllendirin.
• Çocuğunuzla bu hareketi yaptığı zaman onu nasıl uyarabileceğiniz ve durumu hatırlatabileceğiniz hakkında bir plan yapın ve gerekli durumlarda bu planı uygulamaya koyun.
• Parmağını ısırmaya veya emmeye başladığında çocuğunuza hatırlatmak için parmaklarına veya tırnak etlerine uygulanabilecek acı tat veren bileşikler (acı oje) gibi reçetesiz satılan ürünler kullanın. Bu yaklaşımın başarı oranı nispeten düşüktür, ancak basit bir yöntemdir ve çocuğunuzun iş birliğiyle etkili bir strateji olabilir. Bu ürünler hakkında bilgi almak için eczacınıza danışınız.
• Olumlu pekiştirme, davranışta değişiklik yaratmanın en başarılı yoludur. Yapıldığını görmek istediğiniz yeni davranışı vurgulayın ve ödüllendirin. Yıldız çizelgeleri ve günlük ödüller olumlu pekiştirme açısından çok faydalıdır.
• Çocuğunuzu boş zamanlarında başka bir şey yapmaya teşvik edin. Böylelikle hem çocuğunuzun zihnini hem de ellerini meşgul tutmuş olursunuz.
• Çocuğunuz bu alışkanlıklardan birkaç tanesini birlikte yapıyorsa öncelikle tek bir davranışa odaklanın. Bir davranışı çözmeniz diğer davranışları azaltmada da etkili olacaktır.

 

Kaynak:

American Academy of Pediatrics: Common Childhoos Habits https://www.healthychildren.org/English/family-life/family-dynamics/communication-discipline/Pages/Common-Childhood-Habits.aspx

The Australian Parenting Website: RaisingChildren: Children’s Habits https://raisingchildren.net.au/toddlers/behaviour/common-concerns/habits