Ergenlerde Riskli Davranışlar

Ergenlerde Riskli Davranışlar Nelerdir?

Ergenlik dönemi, çocukluktan yetişkinliğe geçiş sürecinde bireyin birçok psikososyal, fiziksel ve davranışsal değişiklik yaşadığı bir dönemdir. Bu davranışların birçoğu ebeveynlere garip ve tedirgin edici gelebilir fakat hangi davranışların alarm verici olduğu hangi davranışlarınsa ergenlik sürecinde normal kabul edilebileceğine dair bazı gözlem kriterleri belirlemek ve bu konulara nasıl yaklaşılacağını bilmek bu tip süreçleri daha yönetilebilir kılar.

Ergenlikte Her Davranış Riskli midir?

Ergenlerin davranışları şiddet ve önemleri açısından bir kere de olsa çok önemli olabilir. Fakat ergenlerde davranış problemleri olarak görülebilecek her kapı çarpması, her bağırma, eve her geç gelme mutlaka büyük bir sorun veya hastalık anlamına gelmez.

Ergenlerin davranışlarının niteliğini belirlemek için bakmamız gereken ölçütler;

• Sıklık,
• Şiddet,
• Bağlam,
• Kontrol edilebilirlik ve
• İşlev kaybıdır.

Eşyalara ya da canlılara yanlışlıkla zarar vermekle bilerek ciddi zararlar vermek arasında önemli bir fark vardir. Bilerek ciddi zararlar vermek, bir davranış bozukluğu bulgusu olabilir.

Madde ve alkol kullanımı, yasa dışı aktiviteler, intihar girişimi ve bunun gibi durumlar hiçbir zaman hafife alınmamalıdır. Ergenler denemeler yapabilir, içki içebilir, sarhoş olabilir. Ancak böyle bir şey olduğu zaman, bu konuyu konuşmak ve boyutlarını anlamak önemlidir. Ergenlerin zaten duygusal durumlarda daha olgunlaşmamış olan karar verme becerileri ve risk alma özellikleri alkol/madde kullanımı ile daha da belirginleşmiş olur.

Ne Zaman Destek Alınması Gerekir?

• Eğer çocuğunuz içine çekiliyorsa,
• Duygusal olarak size çok uzaklaşmışsa,
• Normalde katıldığı eğlenceli aktivitelere ilgi göstermiyorsa,
• Kendine bakımı azaldıysa,
• Sık sık kendisiyle ilgili olumsuz yorumlarda bulunuyorsa,
• Kendine basit de olsa zarar verme davranışları ortaya çıkmışsa o zaman bir şeylerin yolunda gitmediğini düşünmek için sebeplerimiz olduğunu söyleyebiliriz.

İstismar veya Akran Zorbalığı

• Okul hayatında davranışları ve performansı birden değişmişse,
• Okul başarısı düşüyorsa ya da
• Okula gitmek istemiyorsa aklınızda istismar veya akran zorbalığına ilişkin soru işaretleri oluşabilir.
• Özellikle çocuğunuzun eşyaları kayboluyor,
• Sağı solu morarıyor,
• Harçlığı aşırı çabuk bitiyorsa, akran zorbalığını düşünmelisiniz.

Takıntılar

Kontrol edilmeyen takıntıların olması da alarma geçirici bir durum olarak değerlendirilir. En tipik bulgular hasta olma, mikrop kapma gibi düşünceler ve temizlik, simetri gibi takıntıları içerir.

İştah, Yemek ve Uyku Değişiklikleri

İştah ve aktivite değişikliği, çok aşırı yeme veya hiç yememe, çok fazla uyuma veya belirgin uykusuzluk durumu varsa çocuğunuzun bu durumunu da izlemelisiniz. Normalde ergenler hafta içi uykularını sıkıştırıp hafta sonu bu uykuyu telafi eder. Bunu ergenlik dönemine özgün bir durum olarak kabul edebiliriz fakat düzenli olarak devam eden uyku sorunları bize başka bir hikaye anlatıyor olabilir. 

Bu bahsedilen çerçevelerdeki davranışlar ve diğer birçok davranış ilk başta bahsettiğimiz gibi sıklık, şiddet, bağlam, kontrol edilebilirlik ve işlev kaybı merceğinden gözlemlenmeli ve  yolunda gitmeyen bir şeyler olduğu fark edilirse bir uzmandan görüş alınarak ilerlenmelidir.