1 Yaş Çocuklarda Fiziksel Görünüm ve Büyüme

Prenatal dönemdeki gelişimden sonra, fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönem doğumdan sonraki ilk bir yıldır. Birinci yılın sonunda bebeğinizin büyüme hızı yavaşlamaya başlayacaktır. Şu andan itibaren bir sonraki büyüme atağına kadar (ön ergenlik sürecinde meydana gelecek atak) boyu ve kilosu sürekli olarak artacak ancak bu artış yaşamının ilk aylarındaki kadar hızlı olmayacaktır. Bebekken dört ay veya daha kısa süre içerisinde 2 kg civarında almış olsa da ikinci yılın tamamı boyunca muhtemelen toplam kilo alımı 1.5 ila 2.5 kg arasında olacaktır. Bebeklerin beş-altı aylıkken ortalama olarak doğum kilolarının iki katına, bir yaşındayken üç katına, iki buçuk yaşındayken ise dört katına ulaşmaları beklenmektedir. Çocuğunuzun genel hatlarıyla normal büyüme eğrisini takip ettiğinden emin olmak için ölçümlerini birkaç ayda bir büyüme çizelgeleri üzerine kaydetmeye devam edin. Böylelikle şimdi “normal” olanın daha önceki yaşlara göre çok daha geniş bir yelpazesi olduğunu siz de göreceksiniz.

Bir yaşın sonunda, bebekler doğumdaki boylarının yaklaşık yarısı kadar uzamış ve ortalama 75 santimetreye ulaşmış olurlar. İki yaşına kadar ise doğumdaki boylarının üçte ikisi kadar uzamaları beklenmektedir. 15 aylık ortalama bir kız çocuğunun ağırlığı 10.5 kg civarında ve boyu neredeyse 77 cm’dir. 15 aylık ortalama bir erkek çocuğu ise 11 kg civarında ve 78 cm boyundadır. Takip eden üç ay boyunca, hem kız hem de erkek çocukları yaklaşık 1 kilo alacak ve 2.5 cm civarında uzayacaklardır. İki yaşına geldiğinde, kız çocukları 86 cm ve 12 kg civarında olurken erkek çocukları ise 87.5 cm ve neredeyse 12.5 kg olacaktır.

Bebeklerin büyümesi istikrarlı bir şekilde gerçekleşmez. Zaman zaman meydana gelen çeşitli büyüme atakları vardır. Yapılan bir çalışmada hayatlarının ilk 21 ayı boyunca takip edilen çocuklarda 7 ila 63 günlük periyotlar boyunca hiç büyüme gözlemlenmeyip, sonrasında 24 saatlik bir periyotta 3 cm uzama olduğu belirtilmiştir. Ayrıca ebeveynlerin aktarımına göre bebekler atak öncesi genellikle sinirli, çok aç ve uykulu olmaktadırlar.

Bebeğinizin kafasının büyümesi de ikinci yılda önemli ölçüde yavaşlayacaktır. Tüm yıl boyunca kafa çevresi muhtemelen 2.5 cm civarında büyüyecek olsa da iki yaşına geldiğinde yetişkinlikte erişeceği kafa boyutunun yaklaşık %90’ına ulaşmış olacaktır.

Bununla birlikte, muhtemelen, çocuğunuzun görünümü bedeninden daha fazla değişecektir. On iki aylık çocuklar, yürüyüp birkaç kelime söyleyebilseler bile hala bir bebek gibi görünürler. Kafaları ve karınları hala vücutlarının en geniş bölümleridir, dik durduklarında göbekleri dışarı çıkıktır ve buna kıyasla kalçaları (en azından bezleri yokken) küçük görünür. Kolları ve bacakları kaslı olmaktan ziyade nispeten kısa ve yumuşaktır ve yüzleri yuvarlak hatlara sahiptir.

Tüm bunlar, daha aktif hale geldikçe, kasları geliştikçe ve bebeklik yağlarının bir kısmından kurtuldukça değişecektir. Kolları ve bacakları yavaş yavaş uzayacak ve yürürken ayakları yanlara doğru değil ileriye doğru bakmaya başlayacaktır. Yüzü daha köşeli hale gelecek ve çenesi daha belirginleşecektir. İkinci doğum gününe geldiklerinde ise bebekken nasıl göründüklerini hatırlamak oldukça zorlaşacaktır.

Bu dönemde bebekler ince ve motor kaslarını daha iyi kontrol etmeye başlarlar. Bu da onları etrafını keşfetmeye ve yeni yetenekler geliştirmeye iter. Ortalama olarak on birinci ayda bir kişinin elini tutarak yürüyebilir, on ikinci ayda bir yere tutunarak kendisi ayağa kalkabilir, on üçüncü ayda merdiven basamaklarını emekleyerek tırmanır, on dört aylıkken tek başına ayakta durabilir ve on beş aylıkken yürüyebilirler. Çocuklar birinci yaşlarının son aylarında zıplamaya, koşmaya ve dans etmeye başlarlar. Bu yaşlarda hareketliliğin artması bebeklerin uyku düzenini de etkiler. Önceden uzun süreler uyuyor olsa da bu dönemde geceleri sıklıkla uyanabilir ve gündüz uykularının süreleri kısalabilir. İnce motor becerilerinin de gelişimiyle on dört aylıkken küçük nesneleri iki parmaklarının arasında tutabilir, kalemi tutup kağıda karalama yapabilir, blokları üst üste dizip kule yapabilirler.  

Bireysel Farklılıklar ve Grup Farklılıkları

Bu dönemde, kızlar erkeklere göre daha kısa ve daha hafiftir, yağ-kas oranları ise daha yüksektir. Bu küçük cinsiyet farklılıkları erken ve orta çocukluk boyunca devam eder ve ergenlikte iyice artar. Kızlarda diğer organların gelişimi de erkeklere göre daha iyidir. Bu fiziksel olgunluk kızların zararlı çevresel etkilere karşı daha büyük direnç göstermesine katkıda bulunabilir. Kızlar, erkeklere göre daha az gelişim sorunu yaşarlar ve bebek ölümü oranları daha düşüktür. Etkin köken de gelişim farklılıklarına sebep olan önemli bir faktördür. Asya normlarına göre ideal sınırda kalan bir çocuk Kuzey Amerika normlarına göre ideal sınırın altında kalabilir. 

 

Kaynak

Berk, L. E. (2018). Development Through the Lifespan. Pearson.

Healthy Children https://www.healthychildren.org

Lampl, M., & Johnson, M. L. (2011). Infant growth in length follows prolonged sleep and increased naps. Sleep, 34(5), 641–650. https://doi.org/10.1093/sleep/34.5.641

Senemoğlu, N. (2012). Gelişim Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya. Pegem Akademi.