Ergenlerde Kimlik Gelişimi

Bir ergenin ilgi alanı, davranış şekli ve kendini tanımlayışı aylar hatta haftalar içerisinde bile değişebilir. Bunlar aslında ergenlerde kimlik gelişimi süreci içerisinde doğal kabul edilebilecek keşiflerin yansımasıdır.

Bu dönemde;

• Ergenlerde cinsel meraka, kişisel değerlere, tavırlara ve inançlara ilişkin yaşantı fırsatı bulurlar.
• ‘Ben kimim, neyim, ne olacağım, toplumdaki yerim nedir?’ çoğu ergenin sıklıkla sorguladığı sorulardır.
• Bu dönemde her şeyi sorgulamaya başlarlar, bunların başında da en yakınlarındaki ebeveynler gelir.

Ergenlik dönemi, ergenlerde kimlik gelişimi oluşumunun ve bağımsızlaşmaya başladığı ama aynı zamanda da ebeveynleri tarafından sınırlara ihtiyaç duyduğu bir dönemdir. Bir yandan fiziksel değişim, hormonlar, "Ben kimim?" sorusuna cevap bulma süreci derken bir yandan da toplumun kendisinden beklentisinin artmaya başladığı bir döneme girer. Bundan böyle yalnızca ebeveyninin kendine söylediğini yapmaz, kendi fikirleri ile süzdüğü kararları da uygulamaya koymaya başlar.

Ergenlerde kimlik gelişimi üzerine en önemli çalışmaları yapanlardan biri olan Alman psikolog Erik Erikson’a göre:

• Ergenlikte çocukluk rollerine devam etmek uygun değildir ama ergen henüz yetişkin rolünü üstlenecek duruma da gelmemiştir.
• Bunun için ego kimliğinin gelişmesi gerekmektedir. Ego kimliği, değişim sırasında kim olduğunu bilmek ve kişinin kendisinde, insanların tanıyabileceği ve kendisi için de sabit olan bir “aynılık” ve “devamlılık” olmasıdır.

Ego Kimliğinin Gelişimi

12-14 Yaş Arası Erken Ergenler

• Erken ergenlik dönemindeki 12-14 yaş arası, ergenler ailelerinden uzaklaşmaya ve arkadaş gruplarına odaklanmaya başlarlar.
• Otonomi isteği artar, otorite figürleri ile çatışmalar başlar.
• Erken ergenlikte, ergenlerde cinsel merak, kendisini fiziksel görünümünden utanma olarak da gösterebilir.

14-16 Yaş Arası Ergenler

• 14-16 yaş arasında ergenlerde cinsel merak ve cinsel davranışlar artar ve özgüven çok önem kazanır.
• Arkadaşların, idollerin önemi daha da artar ve riskli davranışlarda artma olabilir.
• Özgüven gelişimi için arkadaş grupları tarafından onaylanmak ve beğenilmek ergen için önceliklidir.

17-19 Yaş Arası Gençler

• 17-19 yaşları arasında ise arkadaş ilişkileri önemini korusa bile aile ile ilişkiler daha olumlu ve bir miktar daha yakın hale gelebilir.
• Aşık olmak ve ergenin hayran olduğu kişilerle aşırı özdeşim yapması gibi durumlar ise ergenin kimliğini daha açık ve net şekilde oluşturmasına yardımcı olur.

Jenerasyonel farkı da göz önünde bulundurduğumuzda, ergen bireylerin bize oldukça garip, zaman zaman yersiz ve anlamsız gelen ve hızlıca değişen ilgi alanları ve kendilerini tanımlayış şekillerinin aslında ergenlerde kimlik gelişiminin önemli ve sağlıklı bir parçası olduğunu unutmamalıyız.

Kimlik gelişimi dinamik ve yetişkinlik boyunca da devam eden bir süreç olsa da bunun temelleri büyük oranda ergenlikte atılır, bireyin kimlik yapısı, yaptığı keşiflerle geliştikçe bu keşif süreci git gide yavaşlar ve birey çocukluktaki özdeşimlerini tekrardan değerlendirerek kendine özel ve bağımsız olarak oluşturduğu belli düşünce, inanç ve ideallerinde derinleşir, bunlara bağlılık ve sadakat geliştirir.

Kimlik Yapıları

Tabii bahsettiğimiz süreçteki ergenlerde kimlik gelişimi ve yapısı her bireyde aynı olmaz. Temelde bireylerin bu keşif ve bağlılık süreçlerinde geçirdikleri zamana göre 4 kimlik yapısı tanımlanır.

1. Bu yapılardan ilki hem keşif hem de bağlılık sürecinde derinleşmeye sağlıklı bir şekilde yer ayıran kimlik sentezi;
2. Bir diğeri keşif sürecinin devam etmesine rağmen bağlılığın geliştirilemediği kimlik ertelemesi;
3. Üçüncüsü keşfin oldukça limitli olduğu ve genelde inanış ve hayat pratiklerinin bir önceki nesilden miras alınarak bağlılığın sorgusuz kazanıldığı erken kapanma ve
4. Son olarak da bireyin ne keşif ne bağlılık süreçlerini sağlıklı bir şekilde deneyimlemediği kimlik difüzyonu şeklindedir.

Bu kimlik yapılarının hepsi hayat boyu gelişmeye devam eder ve birbirlerinin arasında geçiş her zaman mümkündür.