Travma Sonrası Ortaya Çıkan Psikolojik Sorunlar Nasıl Tedavi Edilir?

Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?

Travma sonrasında ortaya çıkan psikolojik ve psikiyatrik sorunların tedavisinde psikoterapi ve ilaç tedavileri başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Bu amaçla kullanılan ve bilimsel kanıta dayalı psikoterapi tekniklerinin başında Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi (TO-BDT) gelir. TO-BDT’de terapist danışana önce stresle başa çıkma becerileri kazandırır ve onu yüzleşmeye hazırlar. Yüzleşmenin amacı bireyin travmayı kendisine hatırlatan durumları yönetebilmeyi öğrenmesidir.

TO-BDT’yi Oluşturan Bileşenler

• Psikoeğitim (çocuk ve ailenin travmaya verilen yanıtlar konusunda eğitilmesi),
• Ebeveynlik becerileri (övgü, sınır koyma, pozitif dikkat, pekiştirme gibi),
• Gevşeme becerileri,
• Duygu düzenleme becerileri (duygularını ifade etme, tanıma, düşünce durdurması, olumlu iç konuşma, sorun çözme, sosyal beceriler),
• Bilişsel başa çıkma ve işlemleme (duygu, düşünce ve davranış arasındaki ilişkiyi anlama, yanlış inançları düzeltme),
• Travma öyküsü (çocuğun travmatik deneyimini bilişsel çarpıtmaları düzelterek yazıya dökmesi),
• Travmayı yönetme (korku ve kaçınma yaratan uyaranlarla dereceli şekilde yüzleşme),
• Ortak anne baba seansları ve
• Geleceği destekleme ve güvenli hissettirme yer alır.

Çocuğun veya gencin yaşadığı travmaya ve verdiği tepkilere göre bileşenlerin dozu ve süresi değişebilir.

EMDR Nedir?

Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) popüler bir terapi yöntemidir. Ancak çalışmalar terapi sırasında kullanılan hareketlerin ve izlemelerin gerçekten bir tedavi edici etkisi olduğunu açıkça ortaya koymamıştır. Tedavinin etkinliği içerdiği diğer bilişsel davranışçı terapi bileşenlerine bağlı görünmektedir. Teorik temeli zayıf olmakla birlikte çabuk etki eden ve işe yarayan bir tedavi yöntemi olarak görülmektedir.

Diğer Travma Terapileri

Diğer etkinliği gösterilmiş travma terapisi yöntemleri arasında;

• Oyun terapisi,
• Grup terapileri ve
• Ebeveyn-çocuk terapisi yer almaktadır.

TSSB İlaç Tedavisi

Travma sonrasında ortaya çıkan fizyolojik aşırı uyarılma, yeniden yaşama, kaygı, depresyon, kaçınma gibi belirtiler ilaçlarla tedavi edilebilmektedir.

TSSB Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

• Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (Fluoksetin (Prozac ve diğerleri),
• Sertralin (Lustral ve diğerleri),
• Sitalopram (Cipram ve diğerleri),
• Essitalopram (Cipralex ve diğerleri),
• Fluvoksamin (Faverin ve diğerleri),
• Paroksetin (Paxil ve diğerleri) etkindir.

Daha eski bir antidepresan türü olan trisiklik antidepresanların (örneğin İmipramin [Tofranil]) da etkinliği gösterilmiştir.

Etkinliği bu ilaçlar kadar net olmayan ama klinikte kullanılan diğer ilaçlar arasında Propranolol, Risperidon, Guanfasin, Venlafaksin, Bupropion yer almaktadır.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavi Edilmezse Ne Olur?

İzlem çalışmaları travmayı izleyen aylar içerisinde travma sonrası stres bozukluğu belirtilerinin kendiliğinden azalma eğiliminde olduğunu göstermektedir. Travma sonrasındaki ilk yıl içerisinde olguların önemli bir kısmı tedavi almasalar bile düzelirler. Olguların yaklaşık üçte birinde ise tedavi edilmezse kronikleşen belirtiler kalır.